Vlaamse strijdvlag

De Vlaamse strijdvlag is de vlag en het visueel symbool van de Vlaamse Beweging in België. Deze vlag wordt niet door officiële instellingen gebruikt; de officiële Vlaamse vlag heeft rode klauwen en een rode tong.

Vlag van de Vlaamse Beweging
Details
Gebruik	Wordt gebruikt door de Vlaamse Beweging
Verhouding	2:3
Kleuren	​ Zwart ​ Geel
Jurisdictie	de Vlaamse Beweging
Portaal    Vlaggen en wapens

Geschiedenis

Middeleeuwen

Folio blad 80 recto van het 14e-eeuwse wapenboek Gelre, met onder andere (links midden) het wapen van de graaf van Vlaanderen.

De historische Vlaamse Leeuw was het embleem van het graafschap Vlaanderen, een gebied dat slechts gedeeltelijk de huidige Belgische deelstaat bestrijkt en zich gedeeltelijk in Nederland (Zeeuws-Vlaanderen) en Noord-Frankrijk (Frans-Vlaanderen) uitstrekte. Of de leeuw van het graafschap nu al dan niet rode klauwen en een rode tong had, blijft voorwerp van discussie.

De eerste in kleur afgebeelde Vlaamse Leeuw, uit de 12de eeuw, is volledig zwart (of sabel) op een veld van geel (of goud). Op 13de-eeuwse afbeeldingen werden klauwen en tong niet altijd expliciet afgebeeld. Een voorbeeld daarvan is te vinden in het (einde 13de eeuw). In handschriften die rond 1260 gedateerd worden is de graaf van Vlaanderen met een volledige zwarte leeuw afgebeeld.

In de tweede helft van de 14de eeuw wordt heraldiek gestandaardiseerd en worden ook de details opgenomen. In die periode werkte de Heraut Gelre Claes Heynensoon aan het befaamde Wapenboek Gelre. Hierin staan onder andere de wapenschilden van Vlaanderen en dat van Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen. Op beide (identieke) schilden zijn de tongen en klauwen keel (= rood). Lange tijd nadien evenwel worden de graven van Vlaanderen nog met volledig zwarte leeuwen afgebeeld, bv. door Sanderus in Flandria Illustrata van 1641.

Gebruik tijdens de collaboratie

De nazi's en collaborateurs in verschillende bezette landen maakten gebruik van de nationale symboliek om de sympathieën van de bevolking aan te wakkeren. Dit deed men ook om nieuwe soldaten bij onder meer de SS aan te werven, dit alles was een belangrijk element in de propaganda van de nazi's. Zo werd de Belgische vlag maar ook de Nederlandse en Franse vlag gebruikt. Aangezien een aanzienlijk deel binnen de toenmalige Vlaamse beweging besloot te collaboreren met de Duitsers besloot men de Vlaamse Leeuw te gebruiken. De Duitsers beschouwden de Vlamingen als volksbroeders, de zogenoemde 'Flamenpolitik'.

Vlaamse autonomie

In het verlengde van de door de grondwetsherziening van 1970 tot stand gekomen eerste Belgische staatshervorming en daarbij op gang gebrachte federaliseringsproces kreeg Vlaanderen, toen nog de Nederlandse Cultuurgemeenschap genoemd, een bescheiden culturele autonomie. Teneinde de "Vlaamse volksgemeenschap als (nieuwe) politieke entiteit met een eigen symbolen te begiftigen", dienden een aantal parlementsleden op initiatief van VU-Kamerlid Evrard Raskin in mei 1972 bij de Cultuurraad, de voorloper van het huidige Vlaams Parlement, een voorstel van decreet in om, naast een feestdag (11 juli) en een volkslied (de Vlaamse Leeuw), ook een officiële vlag voor Vlaanderen in te voeren. Hoewel de "klauwende (volledig) zwarte leeuw op een gouden veld" in de bevoegde commissie nog snel en unaniem werd goedgekeurd als zijnde "feitelijk en sedert geruime tijd gebruikt als Vlaamse vlag", was dat niet meer het geval in de plenaire vergadering. Daar werd de zwart-gele leeuw fel gecontesteerd door de Belgische Socialistische Partij (BSP), bij monde van Jos Van Elewyck en Wim Geldolf, die argumenteerden dat deze leeuw "niet het symbool is van het ganse Vlaamse volk, maar enkel van een bepaalde partij, met name de Volksunie". Het debat mondde uit in een procedureslag en het voorstel werd ter advies voorgelegd aan de Raad van State, de Heraldieke Raad, de (Nederlandse afdeling) en, op vraag van de Minister van Binnenlandse Zaken Van Elslande, de unitair Belgische 'Conseil héraldique' (Raad van Adel). Hoewel deze laatste onbevoegd was om advies te geven inzake de keuze van de vlag van een deelstaat, adviseerde de Raad toch dat een leeuw met rode kleur en rode tong de voorkeur genoot. Op 22 mei 1973 keurde de volledige plenaire vergadering, met uitzondering van de Volksunie-fractie, die zich onthield, het door de socialisten aangepaste voorstel van "in goud een leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel" goed.

Heden

Polemiek

Al sinds de jaren 50 van de 20ste eeuw is de Vlaamse strijdvlag het voorwerp van een vaak emotionele polemiek tussen flaminganten en belgicisten. Vooral linkse tegenstanders van de Vlaamse Beweging noemen de strijdvlag 'collaboratie-vlag', verwijzend naar het gebruik ervan door collaborateurs uit de radicalere Vlaamse Beweging tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de afkeer voor het rood een hoogtepunt bereikte. Volgens sommigen is deze naamgeving en associatie echter onterecht, zeker omdat het symbool een middeleeuwse oorsprong heeft. Volgens de historicus Bruno De Wever zijn "de meest radicale Vlaams-nationalisten weliswaar in de collaboratie verzeild geraakt, maar kan je niet zeggen dat de zwart-gele leeuw een symbool van collaboratie is".

Gebruik

De meer radicale, naar separatisme of confederalisme strevende Vlaams-nationalisten beschouwen de niet-geïnstitutionaliseerde zwart-gele leeuw als een symbool van verzet en strijd tegen het zogenaamde 'Belgische establishment'. In de militante Vlaamse Beweging geldt de Vlaamse strijdvlag dan ook als "de vlag die het minst bezoedeld is geraakt met toegevingen aan de Franstaligen". De officiële Vlaamse vlag, vastgelegd bij decreet door het Vlaams Parlement, met rode tong en klauwen, zien ze als de vlag van het aan banden gelegde Vlaanderen dat zijn numerieke (en dus ook zijn politieke) meerderheid uit handen heeft gegeven. De rode tong en klauwen doet voor sommige Vlaams-nationalisten te veel denken aan de Belgische driekleur (zwart, geel, rood). Ook Vlaamsgezinde organisaties van (extreem-)linkse (zoals Meervoud, de Sociaal-Flamingantische Landdag, de Vlaams-Socialistische Beweging),multiculturalistische (het Minderhedenforum) of pacifistische signatuur (Vlaamse Oud-Strijders) gebruiken de zwarte leeuw in hun actie- en propagandamateriaal.

Zie ook

• Wapen van Vlaanderen
• Vlaanderen Vlagt

Referenties

1. Cambrai, Bibliothèque municipale, ms. 0422 (0397 bis), folio 020. [1]. Idem in de gelijkaardige Lambeth Apocalypse.
2. Héraldique européenne. Wapenboek Gelre, folio blad 1 recto
3. Scots Genealogy, Wapenboek Gelre, folio blad 80 recto; Héraldique européenne. Wapenboek Gelre, folio blad 80 recto
4. Exemplaar van Universiteit Gent^{[dode link]}
5. WWW.WAFFEN-SS.NO ""Wallonie Uniform". www.waffen-ss.no. Geraadpleegd op 15 september 2022.
6. Nederlandse vrijwilligers voor de Waffen-SS | Anne Frank Stichting. www.annefrank.org. Geraadpleegd op 20 mei 2022.
7. Volontaires Français dont LVF sous l'uniforme allemand 1941-1945. www.histoire-et-philatelie.fr. Geraadpleegd op 15 september 2022.
8. Vlaams Legioen. www.belgiumwwii.be. Geraadpleegd op 20 mei 2022.
9. Voorstel van decreet (heer Raskin) tot instelling van de nationale symbolen van de Nederlandse Cultuurgemeenschap, Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap zitting 19714972, Handelingen Nr.7, Vergadering van dinsdag 6 juni 1972
10. Het schild en de vlag: een bewogen geschiedenis, Vlaamse symbolen
11. Vuye, Hendrik en Wouters, Veerle, 'Hoe zwart is de zwarte Vlaamse Leeuw?', Knack, 16 juli 2018
12. Paelinck, Gianni, De zwarte Vlaamse Leeuw: een "collaboratievlag" of niet?, VRT Nieuws, 17 augustus 2019
13. Woorden van - Vlaanderen Vlagt, tijdens een bijeenkomst van de Vlaamse Volksbeweging in 2003.
14. Seberechts, Frank, De kracht van symbolen: de zwartgelakte nagels van de Vlaamse leeuw, Redactie Radio Centraal, 15 juli 2017
15. Werner, Tom, Vlaanderen en zijn leeuwen, Doorbraak.be, 1 september 2019
16. Campagne Minderhedenforum: 'Ik ben Vlaming. Mag ik ook fier zijn?', Knack.be, 8 augustus 2016

Vlaggen in België

Hoofdartikelen:	Vlag van België · Lijst van vlaggen van België
Overzichtslijsten van deelgebieden:	Vlaggen van Belgische deelgebieden · Vlaggen van Belgische gemeenten
Vlaggen van gewesten en gemeenschappen:	Brussels Hoofdstedelijk Gewest · Franse Gemeenschapscommissie · Vlaamse Gemeenschapscommissie · Duitstalige Gemeenschap · Vlaanderen · Wallonië
Vlaggen van Vlaamse provincies:	Antwerpen · Limburg · Oost-Vlaanderen · Vlaams-Brabant · West-Vlaanderen
Vlaggen van Waalse provincies:	Henegouwen · Luik · Luxemburg · Namen · Waals-Brabant
Vlaggen van voormalige provincies:	Brabant
Zie ook:	Vlaamse strijdvlag · Vlag van de Benelux · Vlag van Europa · Vlag van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie · Vlag van Neutraal Moresnet · Wapen van België