Velp is een dorp woonkern in de gemeente Rheden in de Nederlandse provincie Gelderland Het grenst zowel aan de plaatsen

Velp is een dorp (woonkern) in de gemeente Rheden in de Nederlandse provincie Gelderland. Het grenst zowel aan de plaatsen Rheden en Rozendaal (gemeente Rozendaal) als aan de stad Arnhem (gemeente Arnhem).

Velp

Plaats in Nederland

Situering

Rheden

51° 60′ NB, 5° 59′ OL

Algemeen

Oppervlakte

11,02 km²

- land

10,69 km²

- water

0,33 km²

Inwoners
(2023-01-01)

18.280
(1.659 inw./km²)

Woningvoorraad

9.111 woningen

Overig

Postcode

6881 6882 6883

Netnummer

026

Woonplaatscode

1500

Belangrijke verkeersaders

A12 A348

Portaal

Nederland

Velp telt 18.280 inwoners (2023) en heeft een oppervlakte van ca. 11,01 km². De A12 vormt de scheidingslijn tussen Arnhem en Velp. Andere belangrijke verkeersaders zijn de A348 en de N785. Velp wordt doorkruist door de spoorlijn Arnhem-Zutphen. Ten noorden van deze spoorlijn bevinden zich groene, rustige villawijken. Velp-Zuid wordt gekenmerkt door de oude kern oorspronkelijk uit de negende eeuw, rondom de oude dorpskerk de Oude Jan uit de twaalfde eeuw, met negentiende-eeuwse villa's en meer eenvoudige bebouwing van recente datum.

Ten noorden van Velp ligt de bekende Emmapiramide.

Geschiedenis

De eerste vermelding van Velp stamt uit 891 of 892 onder de naam Pheleppe als een zekere Walto een schenking doet aan de abdij van Lauresham.

Op 1 januari 1812 werd de gemeente Rheden gesplitst in de gemeenten Dieren en Velp. Bij de nieuwe gemeente Velp werd ook het dorp Rozendaal gevoegd. Al op 1 januari 1818 werd deze gemeente weer opgeheven. Velp en Dieren gingen weer op in de gemeente Rheden en Rozendaal werd een zelfstandige gemeente.

Goudschat van Velp

In 1851 werd in Velp een schat opgegraven, bestaande uit Merovingische gouden kunstvoorwerpen. De schat werd verkocht aan Pruisen. In 1945 werd hij uit Berlijn meegenomen door de Russische bezettingsmacht. Sindsdien ligt hij in het museum van Moskou.

Voormalig postkantoor aan de Hoofdstraat

Velp in de Tweede Wereldoorlog

Het dorp Velp werd als laatste langs de oostelijke Veluwezoom in de regio door de Wehrmacht op in de nacht van 10 op 11 mei 1940 ingenomen. Diverse gebouwen en woningen werden door de bezetter geconfisqueerd. Velp behoort tot de Nederlandse dorpen die met zijn inwoners het meest geleden hebben onder de Duitse bezetting gedurende de Tweede Wereldoorlog. Dit kwam onder meer doordat het dorp strategisch was gelegen vanwege het feit dat de doorgaande route Arnhem-Zutphen door het dorp liep, en de grote hoeveelheid dichte, dekking biedende bebossing.
Het dorp werd op 16 april 1945 bevrijd.

Monumenten en bezienswaardigheden

Gelders Geologisch Museum
Kasteel Biljoen
Nederlands Hervormde Kerk
Oude begraafplaats Reinaldstraat (1834)
Rijksbeschermd gezicht Velp - Villapark Overbeek

Lijst van rijksmonumenten in Velp
Lijst van gemeentelijke monumenten in Velp

Evenementen

Koningsdagactiviteiten - Aubade en straattekenen Hoofdstraat Velp, de Koninginnedagmarkt in Velp is uitgegroeid tot de grootste particuliere markt in het Oosten van Nederland (meer dan 180 kramen), kleiduifschieten, De Oranje Klassieker Rit Velp vertrekt vanaf de Van Spaenallee, 150 oldtimers, voor Kasteel Biljoen, Villaparkconcert.
Velleper Donderdagen - De laatste donderdag in juli en de eerste donderdag in augustus is het feest op en rond de Hoofdstraat. De Velleper Donderdagen begonnen als een serie van vier opeenvolgende donderdagen in de vakantieperiode. Sinds 2017, na een traditie van 37 jaar, zijn er nog maar twee donderdagen over. Na een referendum onder de leden van de ondernemersvereniging werd in 2023 weer een derde donderdag toegevoegd aan de serie, de tweede donderdag van augustus.
Posbankloop, hardloopevenement dat jaarlijks plaatsvindt in september.

Hoger beroepsonderwijs

Hogeschool Van Hall Larenstein heeft vestigingen in Leeuwarden en in Velp. Er zijn twee studentenverenigingen aan deze hogeschool verbonden in Velp. Dit zijn en Quercus. Deze eerste is in 1908 opgericht in Boskoop en na een fusie van de Rijkstuinbouwschool met Van Hall Larenstein in 1993 naar Velp verhuisd.

Geboren

A.W.P. Verkerk Pistorius (1838-1893), publicist en ambtenaar in Nederlands-Indië
Mina Kruseman (1839-1922), feministe, voordrachtskunstenares, schrijfster, actrice en zangeres
Gerhardus Bulten (1871-1955), politicus
Herman van Remmen (1889-1967), beeldhouwer
J.W.F. Werumeus Buning (1891-1958), schrijver
Daniël de Blocq van Scheltinga (1903-1962), jonkheer en politicus
Johan Mekkink (1904-1991), kunstenaar, museumdirecteur
Pieter Geraedts (1911-1978), kunstschilder en glazenier
Dirk Theodorus Geerlings (1914-1945), spoorwegingenieur en verzetsman
Jo Teunissen-Waalboer (1919-1991), atlete
Jan Siebelink (1938), schrijver
John Jansen van Galen (1940), schrijver-journalist
Miep Brons-Tang (1943-2016), zakenvrouw
Charles Bijleveld (1944), medicus, kinderarts en kindergastro-enteroloog
Koos van Zomeren (1946), schrijver
Karel Aalbers (1949), voetbalvoorzitter
Ella Schadd-de Boer (1949), burgemeester
Sammy van Tuyll van Serooskerken (1951), politicus
Lydia Rood (1957), schrijfster
Jan Goossens (1958), voetballer
René Klaassen (1961), hockey-international
Ho-Pin Tung (1982), autocoureur
Jhon van Beukering (1983), voetballer
Frank Futselaar (1991), atleet
Michael Verrips (1996), doelman
Benthe König (1998), atlete

Overleden

Jean François Bijleveld (1794-1875), politicus
Bernard ter Haar (1806-1880), dominee en dichter
Catharina van Rees (1831-1915), componiste, schrijfster en feministe
Simon Abramsz (1867-1924), schrijver
August Eduard Zimmerman (1861-1926), burgemeester
Louis Bouwmeester (violist) (1882-1931), violist
Mence Dros-Canters (1900-1934), sportvrouw
Anne Willem Jacob Joost van Nagell (1851-1936), burgemeester
Louis François Joseph Maria van Voorst tot Voorst (1870-1939), politicus
Hélène Swarth (1859-1941), dichteres
Marius Adrianus Brandts Buys jr. (1874-1944), dirigent en componist
Henri Bloemers (1880-1947), politicus, bestuurder en burgemeester
Nico Vijlbrief (1890-1972), politicus
Nicolaas Frederik Cambier van Nooten (1892-1972), politicus en burgemeester
Hendrik Adams (1900-1980), politicus Boerenpartij
Jo Meynen (1901-1980), politicus
L.H.H.R. van Wensen (1899-1984), burgemeester
Dirk van der Voort (1901-1971), politicus, verzetsstrijder
Johan van der Woude (1906-1979), schrijver
Bernard Drukker (1910-1992), organist
F.W. van Heerikhuizen (1910-1969), literair historicus en dichter
Carel Beke (1913-2007), schrijver
Guus Dijkhuizen (1937-2013), schrijver, publicist en galeriehouder
Ludwig Otten (1924-2016), componist
Thea Witteveen (1929-2017), schrijfster

Trivia

De gemeente Rheden besloot in december 2008 een plantsoen te vernoemen naar prinses Catharina-Amalia, het Prinses Catharina-Amalia Plantsoen. Daarbij werd ervoor gekozen, de volledige eerste voornaam met het koppelteken in de straatnaam te gebruiken. Catharina-Amalia is de eerste voornaam van de prinses. Ook naar de prinsessen Alexia en Ariane werden straten vernoemd: het Prinses Alexia Julianapad, en het Prinses Ariane Wilhelminapad.
Tussen 1952 en 2001 woonde de "Zwarte weduwe" Florrie Rost van Tonningen Heubel in de villa Ben Trovato aan de Kluizenaarsweg in het dorp.

Externe link

Kaart van de gemeente in 1868

Bronnen, noten en/of referenties

Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
rheden.nieuws.nl, 3e Velleper Donderdag terug van weggeweest. Rheden (24 mei 2023). Geraadpleegd op 19 september 2023.

Zie de categorie Velp, Gelderland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[2] rheden.nieuws.nl, 3e Velleper Donderdag terug van weggeweest. Rheden (24 mei 2023). Geraadpleegd op 19 september 2023.