Big Brother (televisieprogramma)

Big Brother is een van oorsprong Nederlands televisieprogramma dat werd ontwikkeld door John de Mol. In 1999 kwam het programma voor het eerst op de televisie en is sindsdien internationaal uitgezonden in 80 landen.

Big Brother
Big Brotherlogo op het Sloveense Big Brotherhuis
Genre	Reality
Bedenker	John de Mol
Productie
Producent
Uitzendingen
Start	16 september 1999
(en) IMDb-profiel
Portaal    Televisie

Concept

Plattegrond van de Amerikaanse versie van de studio en leefruimten. De grijze gedeelten zijn werkgebied voor de cameramensen

Het concept houdt in dat een groep personen gedurende enkele maanden wordt opgesloten in een speciaal gebouwd huis met relatief beperkte voorzieningen. Camera's en microfoons registreren dag en nacht alles wat er in dit huis gebeurt. Dagelijks wordt op televisie een compilatie van de voorafgaande dag uitgezonden en via streaming-video is het mogelijk om via internet de deelnemers de gehele dag live te volgen. Voor deze stream dient men zich wel van tevoren aan te melden via de site van Big Brother of men moet een abonnement nemen op de streamingdienst die de stream uitzendt.

De sociale druk wordt opgevoerd doordat deelnemers elkaar moeten nomineren voor vertrek, waarna een van hen door de televisiekijkers uit het huis wordt gestemd. Wie er moet vertrekken wordt wekelijks bekendgemaakt in een live-uitzending. Na meerdere wegstemronden blijven enkele deelnemers over. In een finale-uitzending wint uiteindelijk een van de deelnemers een geldprijs. De winnaar wordt bepaald door publieksstemming via televoting.

Tijdens het verblijf in het Big Brother huis hebben de deelnemers weinig tot geen contact met de buitenwereld. Daarnaast voeren ze regelmatig opdrachten uit voor prijzen, zoals een feestavond, winkelbudget, of persoonlijke voordelen. Ook wordt door opdrachten de hoogte van de hoofdprijs voor de winnaar bepaald.

Geschiedenis

Het idee voor Big Brother ontstond op 4 september 1997 tijdens een brainstormsessie met John de Mol, Patrick Scholtze, Bart Römer en Paul Römer. Het oorspronkelijke idee was dat men meerdere deelnemers een jaar lang op zou sluiten in een luxe villa, waarna de overgebleven winnaar één miljoen gulden zou krijgen. De werktitel van het nieuwe format was Project X en later De Gouden Kooi. Het oorspronkelijke concept werd niet opgepikt door televisiezenders om uit te zenden, zodoende werd het concept afgezwakt tot 100 dagen onder de naam Big Brother.

De naam van het programma werd bedacht door de Nederlandse schrijver Haye van der Heyden. Hij ontleende de naam aan de uitspraak "Big brother is watching you" in het boek 1984 van de Engelse schrijver George Orwell, waarin een dystopische maatschappij geregeerd wordt door de alles ziende en controlerende figuur "Big Brother".

Nederland

Zie voor de Nederlandse editie Big Brother (Nederland)

In 1999 werd het eerste seizoen van Big Brother uitgezonden op Veronica. De makers van het programma in Nederland stonden onder leiding van producent Paul Römer en hoofdredacteur Hummie van der Tonnekreek. Het programma werd in het eerste seizoen een mediahype. Bekende momenten uit de eerste serie waren onder meer de mislukte parachutelanding van Willibrord Frequin in de tuin van het huis (twee andere parachutisten bereikten wel de tuin en kregen zodoende contact met de deelnemers) en de vrijscène van deelnemers Bart en Sabine. Ook traden George Baker en Marco Borsato op in de tuin van het huis.

De finale op 30 december werd door meer dan 3,5 miljoen mensen bekeken. Nadien werd Big Brother nog vijf seizoenen uitgezonden op Veronica, Yorin en Talpa.

Vlaanderen

Zie voor de Belgische editie Big Brother (Vlaanderen)

In Vlaanderen zond men in 2000 de eerste versie uit op Kanaal 2. Na het eerste seizoen werd Big Brother nog vijf seizoenen uitgezonden in Vlaanderen op Kanaal 2 en kanaaltwee.

Nederland & Vlaanderen

In juni 2020 maakte RTL Nederland bekend dat een nieuw seizoen van Big Brother in de maak is. In juli 2020 werd bekend dat de serie een coproductie betreft tussen het Nederlandse RTL en SBS Belgium en in 2021 wordt uitgezonden.

Het eerste gezamenlijke seizoen ging van start op 4 januari 2021. In Nederland wordt het uitgezonden via RTL 5 en in Vlaanderen via Play4 met de herhalingen op Play5. De livestreams worden in Nederland verzorgd door Videoland en in België door GoPlay. Het wordt sindsdien in deze vorm weer jaarlijks uitgezonden in zowel Nederland als België. Het wordt alleen niet meer uitgezonden in het najaar, maar aan het begin van ieder kalenderjaar, in de maanden januari, februari, maart en begin april. De liveshows die voorheen op donderdagavond werden uitgezonden, worden tijdens deze gezamenlijke edities uitgezonden op de zaterdagavond. Nieuwe seizoenen worden in de zomer, in de maand augustus aangekondigd en vanaf dat moment kunnen mensen zich voor het programma aanmelden in Nederland en België. De geselecteerde bewoners worden in december of januari bekendgemaakt. Deze gaan dan meestal rond Nieuwjaarsdag het huis in.

Internationaal

Kaart van de uitbreiding van het Big Brotherprogramma over verschillende landen

Duitsland was het tweede land dat begon met uitzendingen van Big Brother. Na een paar dagen kwam daar een discussie over het programma. De producenten stonden zelfs op het punt het van de buis te halen, maar het werd in 2000 gewoon tot het einde uitgezonden. Wel werd er besloten om een kamer te maken waar geen camera's waren, waar de kandidaten soms konden verblijven zonder te worden gevolgd.

In Frankrijk was het televisieprogramma Loft Story na enkele dagen een gevoelig gespreksonderwerp. Tegenstanders vonden het niet normaal mensen een lange tijd te blijven volgen.

In Spanje en vijf Zuid-Amerikaanse landen wordt het programma uitgezonden onder de naam Gran Hermano (Spaans voor Big Brother).

(links) en (rechts), Big Brother (2008)

Sinds 2000 wordt het programma in ten minste 80 verschillende landen uitgezonden. In 2008 was Israël het eerste land in het Midden-Oosten dat Big Brother maakte onder de naam HaAh HaGadol (Hebreeuws: האח הגדול). Vooral in grote landen als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten trekt het veel kijkers.

Controverse

In veel landen heeft het programma sinds de eerste uitzending geleid tot discussies. Deskundigen debatteerden onder andere over de vraag of de deelnemers tegen zichzelf beschermd zouden moeten worden en of deelname aan het programma geen psychische of emotionele schade zou kunnen opleveren. Ook het al of niet smaakvol of fatsoenlijk zijn van het programma was gespreksonderwerp. Toen het programma ongekend hoge kijkcijfers bleek te halen, werd vervolgens gesproken over wat dit zei over het kijkerspubliek. Deze discussies zijn langzamerhand verminderd en 'reality-tv' is tegenwoordig een bekend, doch niet door iedereen gewaardeerd onderdeel van het programma-aanbod.

In de latere versies leidde de soms wat dubieuze deelnemersselectie tot debat. De producenten poogden de kijkcijfers te verhogen door niet al te stabiele en/of extreme persoonlijkheden te laten meedoen. Daardoor deden er mensen mee van wie je kon voorspellen dat het mis zou gaan, zowel binnen het huis als na hun terugkeer in het werkelijke leven als de nazorg miniem bleek. Ook ontstond er regelmatig discussie in zowel Nederland als Vlaanderen omdat er geen controle was op de uitslagen van de publieksstemmingen. De verdenking bleef bestaan dat de redactie het verloop van het programma stuurde door haar uiteindelijke keuze van degenen die het huis moesten verlaten.

Spin-off

Hoewel het principe van de realitysoap niet geheel nieuw was (programma's als Nummer 28 (KRO) en The Real World (MTV) bestonden al), kende het concept van Big Brother verscheidene navolgers, waaronder VIP-edities en Big Brother voor kinderen. Maar ook programma's waar het om bijna hetzelfde concept ging, zoals: De Bus, Starmaker, The Bar, Secret Story, Utopia, Een jaar van je leven, De Bondgenoten en Bestemming X

In 2006 kwam Talpa met het oorspronkelijke idee van Big Brother op televisie. In De Gouden Kooi werd een groep voor langere tijd in een grote luxe villa opgesloten. Deze show werd in Nederland gedeeltelijk simultaan aan de zesde serie van Big Brother uitgezonden.

Externe links

• Alle informatie over Big Brother vanaf 2021
• Alle informatie over de eerste Big Brother in 1999
• Essay van Reinder Rustema "Big Brother als 'pure televisie'" uit de essaybundel: "Reality Soap! Big Brother en de opkomst van het multimediaconcept"

Bronnen, noten en/of referenties

1. EndemolShine produceert Big Brother voor RTL 5, Videoland en SBS België Endemolshine.nl, 23 juli 2020
2. Terugkeer Big Brother, slim of gedoemd tot mislukken? ‘Ik hou m’n hart vast’ AD.nl, 9 juni 2020. Gearchiveerd op 29 november 2020.
3. Wat is het succes van ‘Big Brother’ volgens bedenker Paul Römer? ‘We hebben geluk gehad’ Trouw, 7 september 2019. Gearchiveerd op 18 mei 2022.
4. ‘Big Brother was de voorloper van Facebook’ AD, 14 september 2019. Gearchiveerd op 27 januari 2022.
5. Wie denkt Big Brother wel dat hij is? Nieuwe Revu, 11 september 2019. Gearchiveerd op 20 mei 2022.
6. Kijkoorlog NRC Handelsblad, 8 oktober 1999. Gearchiveerd op 4 juni 2023.
7. Tilburgse Sabine onthutst over vrijscènes in Big Brother Telegraaf, 23 oktober 1999
8. Authentieke Big Brother Het reality-programma komt dit najaar in de oervorm terug op de Nederlandse tv. Trouw, 27 april 2005
9. Big Brother komt terug op televisie Dagblad van het Noorden, 8 juni 2020
10. SBS brengt moeder der realityshows terug in Vlaanderen: nieuw seizoen Big Brother in 2021, Het Nieuwsblad, 23 juli 2020. Gearchiveerd op 9 februari 2022.
11. Duitse Big Brother behoudt groen licht Radio.nl, 15 maart 2000
12. Duitse Big Brother gaat door!!! Radio.nl, 7 maart 2000
13. (en) Loft Story under siege BBC, 20 mei 2001. Gearchiveerd op 13 oktober 2022.
14. 'Big Brother'-huis vol vrouwen is kijkcijfersucces! TV-Visie.be, 2 juni 2007. Gearchiveerd op 4 maart 2016.
15. Hogere kijkcijfers Big Brother VS Radio.nl, 27 juli 2000